Magazyny energii, a zarządzanie energią elektryczną w przedsiębiorstwie – co warto wiedzieć?

Ilość energii produkowanej przez instalację fotowoltaiczną w zakładzie przemysłowym, fabryce, centrum logistycznym czy galerii handlowej nie jest stała i zależy od wielu czynników – m.in. od pory roku oraz warunków pogodowych. Gdy te są sprzyjające, powstaje nadwyżka energii elektrycznej, którą warto zagospodarować. Mogą ją przyjąć operatorzy sieci dystrybucyjnych, jednak nie jest to jedyna i najbardziej opłacalna możliwość.

W przypadku instalacji zarejestrowanych przed 1 kwietnia br. nadwyżka energii może być kierowana przez prosumentów do sieci, a następnie ponownie wykorzystana na warunkach przewidzianych w tzw. systemie opustów. Od początku drugiego kwartału zaczął natomiast obowiązywać tzw. net-billing, w ramach którego rozliczenie nie dotyczy już ilości energii, a jej wartości. Producenci OZE uzyskują za sprzedaną energię pieniądze kierowane do specjalnego depozytu, z którego mogą potem sfinansować zakup energii. Oba rozwiązania wiążą się jednak ze stratami dla prosumentów. W przypadku systemu opustów to konieczność poniesienia kosztów przechowywania przez operatorów energii w tzw. wirtualnych magazynach. W związku z tym niemożliwe jest pobranie z systemu tej samej ilości, którą się do niego wprowadziło. Z kolei podmioty objęte net-billingiem w koszcie zakupów mają ujęte także wszystkie opłaty dystrybucyjne, a nie mogą doliczyć ich wartości w momencie odsprzedaży wyprodukowanej nadwyżki.

W potocznym rozumieniu magazyn energii postrzegany jest jak akumulator. Gdy wyprodukowanego przez instalację fotowoltaiczną prądu jest więcej niż wynosi możliwe w danym momencie zużycie, różnica kierowana jest do urządzenia i tam też przechowywana do momentu, kiedy nastąpi potrzeba skorzystania z zasobów. To jest jednak dużym uproszczeniem, ponieważ możliwości i znaczenie magazynów energii jest znacznie większe.

W magazynie można utrzymywać energię zakupioną przy sprzyjających warunkach (np. w tańszej taryfie nocnej) i zużywać ją w ciągu dnia, gdy ceny są wyższe. Tym samym właściciele obiektów przemysłowych z instalacjami fotowoltaicznymi wzbogaconymi o to rozwiązanie zyskują szereg możliwości wpływających zarówno na efektywność zarządzania energią, jak i finanse.

Często marginalizowaną lub pomijaną funkcją magazynu energii jest „wygładzanie” dobowej charakterystyki energetycznej w przedsiębiorstwie, czyli produkcji energii przez instalację fotowoltaiczną oraz poboru energii z sieci. Sytuację taką dobrze obrazuje poniższa symulacja graficzna. Kolorem zielonym została oznaczona energia z instalacji fotowoltaicznej, która doładowuje magazyn, a energia z magazynu (kolor jasnoniebieski) wykorzystywana jest bezpośrednio na bieżące potrzeby przedsiębiorstwa. Tym samym magazyn współpracuje z fotowoltaiką, wspólnie dostarczając energię na potrzeby całego zakładu. W niniejszym przykładzie „wygładzenie” polega na tym, że nadwyżka jest składowana w magazynie, a nadmiar oddawany z niego, dzięki czemu trwały brak poboru energii z sieci jest rozciągnięty w czasie – wygładzony.

Choć w tym kontekście magazyn wykorzystywany jest jako prosty zasobnik, warto pamiętać, że tego typu urządzenia mają bardzo rozwiniętą część sterującą, która może np. pomóc w takiej sytuacji:

Przedsiębiorstwo przez krótki czas musi pobierać energię przekraczającą jego możliwości przyłączeniowe. W normalnych okolicznościach, jeśli udałoby się w ogóle uruchomić dodatkowy pobór, firma musiałaby zapłacić za energię bardzo wysoką stawkę. W takiej sytuacji magazyn może dostarczyć nadwyżkę energii i częściowo pokryć nienormalny pik, dzięki czemu przedsiębiorstwo nie przekroczy warunków energetyki. To oczywiście przekłada się na kwestie finansowe – kosz energii niepobranej z sieci jest dla przedsiębiorstwa zyskiem.

Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż sterowanie magazynu może być zaprogramowane w taki sposób, aby pobierać i oddawać energię w odpowiednich godzinach, co będzie generowało dodatkowy zysk dzięki różnicom w cenach taryfowych. Można także dobrać magazyn energii współpracujący z instalacją fotowoltaiczną, który będzie stale oddawał niedużą moc, co pozwoli zmniejszyć moc przyłączeniową, a tym samym obniżyć opłaty stałe w rachunkach za energię elektryczną (mniejszy pobór + mniejsza opłata stała). Jak widać, magazyny dzięki rozwiniętemu sterowaniu, dają przedsiębiorcom przede wszystkim dużą elastyczność w sposobie zarządzania energią elektryczną generowaną przez panele PV. Sprawiają one, że instalacja fotowoltaiczna przestaje być niesterowanym źródłem energii, a staje się generatorem, nad którym przedsiębiorstwo ma kontrolę i który pozwala na realizację różnych celów organizacji, a także generowanie oszczędności.

Rosnące zainteresowanie magazynami potwierdzają działania legislacyjne. Kwestie prawne korzystania z magazynów energii zostały uaktualnione, z korzyścią dla prosumentów, tzw. Ustawą licznikową z 20 maja br., która wpłynęła na zmiany w treści ustawy “Prawo energetyczne”. Efekt to między innymi usunięcie objęcia użytkowników obowiązkiem posiadania taryfy magazynowania energii elektrycznej czy też zwolnienie z połowy opłat za przyłączenie magazynu do sieci. Jednocześnie wprowadzono konieczność rejestracji magazynów o mocy przekraczającej 50 kW, co ma ułatwić śledzenie rozwoju tego obszaru OZE.

Rynek fotowoltaiki cieszy się ogromną popularnością i rośnie w dynamicznym tempie, czemu sprzyjają zarówno bodźce finansowe, zabezpieczenie potrzeb energetycznych użytkownika, jak i kwestie związane z ekologią i przeciwdziałaniem zmianom klimatycznym. Urządzenia magazynujące energie stanowią udoskonalenie instalacji, rozszerzenie ich możliwości i będą coraz częściej wybierane przez inwestorów. Co więcej, korzyści z ich zakupu będą zyskiwać na wartości. Przykładem może być wspomniany system net-billingu.

W czerwcu 2024 roku ma być zaktualizowany o nową zmienną. Cena skupu energii od prosumenta zacznie być wtedy naliczana w trybie godzinowym zamiast dobowego. Zwykłe instalacje będą więc musiały sprzedawać po aktualnej – zaniżonej w momencie szczytu produkcyjnego – cenie, podczas gdy magazynujący dostaną szerszy wachlarz możliwości realizacji transakcji. O ile oczywiście zdecydują się na sprzedaż zamiast wykorzystywania nadwyżek w obiegu zamkniętym.